1928-1960

Ο ΠΑΟ ΦΑΛΙΝΟΣ ΚΑΙ Η Α.Ε.Ζ
 
Πρώτη Ζακυνθινή ομάδα ήταν ο Φαλίνος. Τον όνομά του προέρχεται από τα βάθη της ιστορίας της αρχαίας Ελλάδας. Ήταν οπλαρχηγός  του Αρταξέρξη την εποχή του Περσικού πολέμου (401 π.Χ.στη μάχη στα Κούναξα). Η καταγωγή του ήταν από την Ζάκυνθο (…Ζακύνθιον ων…) και η ποδοσφαιρική παρέα εκείνης της εποχής εμπνεύστηκε και διάλεξε τότε το όνομά του για την δημιουργία της πρώτης ομάδας του νησιού μας.
Για τον Φαλίνο το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο ήταν:
Α. Μπιτσάκος (πρόεδρος), Α. Βλαχόπουλος και Δ. Πανταζής (αντιπρόεδροι), Δ. Σ. Κεφαλληνός (Γραμματεύς), Κ. Λιβαθυνός (Ταμίας), Ν. Γαβριέλης (Σύμβουλος).
Λίγο μετά την ίδρυση του Φαλίνου (1928) ιδρύθηκε η Α. Ε. Ζακύνθου. Και οι δύο ομάδες έπαιζαν στην αρχή στην πλατεία Σολωμού προς το σημερινό μνημείο των Πεσόντων. Παράπονα ο κόσμος (εκτός ποδοσφαίρου) γιατί ενοχλούσαν….και έτσι άρχισαν τα παιχνίδια να γίνονται σε οικόπεδα μεγάλα που νοίκιαζαν ανά σεζόν λίγο έξω από την πόλη. Πρώτο γήπεδο της ΑΕΖ πού ήταν οικονομικά πιο εύρωστη, ήταν στη Συκολιθία (περίπου στην σημερινή στροφή προς το αεροδρόμιο από την πόλη πίσω από το σούπερ μάρκετ του Μόρφη). Το Καραμπίνειο (σημερινό 1ο Δημοτικό Σχολείο) ήταν λύση αλλά ήταν μικρών διαστάσεων…
Πρώτο Δ.Σ για την Ένωση ήταν: Πρόεδρος: Λαζίδης Σίμος (Αν/πρόεδροι), Δαμίρης Σπυρίδων, Κολαίτης Ιωάννης, Γραμματεύς: Δημητρόπουλος Λεωνίδας, Ταμίας: Παυλόπουλος Αναστάσιος, Έφορος: Καταμπελίσης Ευστάθιος, Γενικός αρχηγός: Γεωργιάδης Επαμεινώνδας, Σύμβουλοι:Τζίμης Σταμάτιος, Μπίζος Γεώργιος.
Μεγάλες ήταν οι μάχες Φαλίνου-ΑΕΖ. Μερικές από αυτές:
28/12/1930 Φαλίνος-ΑΕΖ 4-3,
3/5/1931 ΑΕΖ-Φαλίνος 4_1
21/5/1931 Φαλίνος-ΑΕΖ 3-2
12/7/1931 ΑΕΖ-Φαλίνος 1-0
20/9/1931 ΑΕΖ-Φαλίνος 2-1
14/8/1932 ΑΕΖ-Φαλίνος 4-0
26/3/1933 ΑΕΖ-Φαλίνος 1-1
Το 1931 ιδρύθηκε ο Ηρακλής Ζακύνθου. Το πρώτο ΔΣ ήταν: Πρόεδρος Θεοχάρης Ξανθός, Αν/πρόεδρος: Δημήτριος Γούναρης, Γραμματεύς: Σταύρος Ξένος, Ταμίας Σπυριδων Τσαγγαρόπουλος, Έφορος: Διονύσιος Στάβερης, Γενικός αρχηγός: Ιωάννης Κωστής, Σύμβουλοι: Διονύσιος Ξένος, Μιλτιάδης Καλημέρης, Αντώνης Ρουσιάνος.
Αυτές οι τρεις ομάδες ήταν οι πρώτες του νησιού, οι οποίες δεν έγιναν ποτέ επίσημες. Ατέλειωτες οι μεταξύ τους μάχες και τα επεισόδια. Στις μετακινήσεις προς Κεφαλονιά, Ηλεία ή Αιτωλοακαρνανία πήγαιναν με τα καΐκια που μετέφεραν διάφορα προϊόντα. Έδιναν το κατιτίς και έμπαιναν σε αυτά για να κάνουν τα ταξίδια. Για να παίξουν στην Αμαλιάδα αποβιβάζονταν στην Κουρούτα. Λόγω του ότι εκεί δεν υπήρχε το κατάλληλο λιμάνι έβγαιναν προς τη στεριά ακόμη και κολυμπώντας! Στη συνέχεια με τα πόδια έφταναν στο γήπεδο. Για τον Πύργο αποβιβάζονταν στο Κατάκολο. Πολλές φορές το αθλητικό γεύμα περιείχε ψωμί, ελιές και λίγες φρυγανιές. Σας παραθέτουμε μερικά από τα ματς πριν από 90 περίπου χρόνια:
1/5/1931 ΑΕΖ- Όμερον (πλοίο του πολεμικού Ναυτικού) 3-0,
21/6/1931 ΑΕΖ-Εθνικός Αμαλιάδος 0-7 (επεισόδια, ξύλο και διακοπή στο ημίχρονο),
 26/7/1931 Παναιτωλικός-ΑΕΖ 11-0 (…μετά επτάωρον θαλάσσιον ταξίδι και δίωρον αυτοκινητοδρομίαν εγένετο ο αγών…),
την επόμενη
 27/7/1931 Α.Ε. Μεσολογγίου -ΑΕΖ 1-2 ,
13/9/1931 AEZ-ΣΕΦΑ Λεχαινών 5-1
17/7/1932 Εθνικός Αμαλιάδος -Ηρακλής 4-2,την ίδια μέρα ΑΕΖ- Α.Ε. Μεσολογγίου 2-2, 
24/7/1932 Ηρακλής-Εθνικός Αμαλιάδος 0-2, ΑΕΖ-Εθνικός Αμαλιάδος 0-1,Απόλλων Πύργου-Ηρακλής 1-0,
4/9/1932 ΑΕΖ-Ολυμπιακός Πατρών 1-0,
1/11/1932 ΑΕΖ-Ηρακλής 5-0
 26/2/1933 Ιταλικό Πολεμικό Ναυτικό-ΑΕΖ 3-1,
 30-4-1933ΑΕΖ-Βαλιάνειος Σχ. Αργοστολίου 1-3,
4/6/1933 ΑΕΖ-ΑΕΚ Πύργου 3-1,
16/7/1933 ΑΕΚ Πύργου-Ηρακλής 1-1,Πανκεφαλληνιακός-ΑΕΖ 1- 1
10/9/1933 ΑΕΖ-Ηρακλής 3-0 ,
17/9/1933 ΑΕΖ- Καστιλίαν (πολεμικού Ναυτικού) 6-1,
4/10/1933 Φαλίνος -Ηρακλής 2-0
ΠΡΩΤΗ Η ΑΕΖ
Η Αθλητική Ένωση Ζακύνθου λόγω και της οικονομικής ευρωστίας της ήταν η κορυφαία ομάδα της εποχής εκείνης. Πριν την αναστολή λειτουργίας της
το ΔΣ ήταν: Πρόεδρος: Θεοχάρης Ξανθός, Αντ/πρόεδροι: Γ.Μπήτος, Ν.Βλαχόπουλος, Γραμματεύς: Ιω.Σκούρτας, Ταμίας: Δ.Φεραδούρος, Μέλη: Σ.Καψάσκης, Α.Ι.Ζώντος, Λ.Δημητρόπουλος, Κ. Ξανθός, Τσαγγαρόπουλος, Πολίτης, Γεωργιάδης.
Μερικοί ποδοσφαιριστές της τότε εποχής της προπολεμικής  ΑΕΖ ήταν: 
Ν. Μουζάκης (Κινέζος), Ν. Τετράδης, Α. Μεσολογγίτης, Σ. Μπίζος, Ν. Λυμούρης,
Ν. Γρυπάρης, Θ. Δρακόπουλος, Δρογγίτης.
Ήταν η μοναδική που επέζησε μετά τον πόλεμο του ’40. Επαναλειτούργησε από το 1947 μέχρι το 1962. Κυριάρχησε και τη δεκαετία του 30 και του 50 στη Ζάκυνθο. Το 1933 κατέκτησε το πρωτάθλημα Ζακύνθου (2ος ο Φαλίνος, 3ος ο Ηρακλής). Ο Μίμης Σαμιώτης ήταν ο πρόεδρος που κράτησε την ΑΕΖ ψηλά στη Ζάκυνθο τη δεκαετία του 50. Ήταν τρόπον τινά η αντιπροσωπευτική ποδοσφαιρική ομάδα του νησιού. Σε αυτήν είχαν προσεταιριστεί και κάποιοι σπουδαίοι ποδοσφαιριστές(Δημήτρης Πολύζος και Δημήτρης Γεωργίου) που είχαν εξοριστεί στη Ζάκυνθο μετά τον εμφύλιο.
ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΑΠΟ ΤΟ 1947
Το 1936, την εποχή της δικτατορίας (Αύγουστος) και οι τρεις ομάδες ανέστειλαν την λειτουργία τους. Φτώχεια, Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, εμφύλιος, έβαλαν στον «πάγο» το Ζακυνθινό ποδόσφαιρο μέχρι το 1947. Από κει και μετά ξεκινάει μια καινούργια εποχή. Ιδρύονται πολλές ομάδες. Όλες όμως ανεξάρτητες, καμία επίσημη και εγγεγραμμένη στην ΕΠΟ. Δεν υπήρχαν δελτία και κάποιοι ποδοσφαιριστές άλλαζαν ομάδα από Κυριακή σε Κυριακή. Τα παιχνίδια ήταν γιορτή και τα παρακολουθούσε σχεδόν όλο το νησί. Τα γήπεδα πραγματικά «χωράφια» τα οποία τα νοίκιαζαν και τα έστρωναν με κύλινδρο. Το καλύτερο ήταν της ΑΕΖ, στο δρόμο για το Καλαμάκι, πριν το ΚΤΕΟ, στου Ζήβα. Φτιάχτηκε προσεισμικά και χρησιμοποιήθηκε σε επίσημα παιχνίδια μέχρι το 1962. Απέναντι από το σημερινό ΑΝΤΕΤΙ στου Μυλωνά, φτιάχτηκε μετά το σεισμό του ’53 το γήπεδο του Πειρατή. Ακόμα χρησιμοποιούνταν στα  παιχνίδια γήπεδα στου Μποτώνη κοντά στην ΑΕΖ, στου Κοκολέτση απέναντι και κοντά στο σημερινό Δημ.Στάδιο .
 
Η Α.Ε.Ζ. (κόκκινο-μαύρο), ο Απόλλωνας (μπλε-άσπρο) στην περιοχή της Ανάληψης  ο Πειρατής (κίτρινο-μαύρο) από το 1948, ο Ολυμπιακός (κόκκινο-άσπρο) η ομάδα των χασάπηδων στη «Μέσα Μερία», ο Αστέρας (μπλε) η ομάδα από τα Καμίνια με πρόεδρο τον Δημήτρη Σούνα. Η Αστραπή στον Άγιο Λάζαρο, ο Ατρόμητος, ο Εθνικός (πράσινο-άσπρο), ο Πανζακυνθιακός του Μυστριώτη (κίτρινο-μπλε),ο Ηρακλής (μπλε-άσπρο), ο Έσπερος(γκρενά-μαύρο) από τον Άμμο είναι οι ομάδες που σιγά σιγά άρχιζαν να δίνουν νέα «πνοή» στο τοπικό μας ποδόσφαιρο.
Από το 1947 το Ζακυνθινό ποδόσφαιρο μπήκε σε καινούργια εποχή. Ξεκίνησαν οι μεταπολεμικές μάχες: ΑΕΖ-Αστέρας Πατρών 0-0, ΑΕΖ-Βασιλικό Ναυτικό1-8,
ΑΕΖ-Μικτή Πατρών 3-3.
Μπαίνοντας στη δεκαετία του ’50,: Απόλλων-Ολυμπιακός Κεφαλλονιάς 3-1,
ΑΕΖ-Αιγάλεω 2-6,Πειρατής-Ατρόμητος 1-0, ΑΕΖ-Ατρόμητος 0-0,
Πειρατής-Πανζακυνθιακός 1-2, Πανζακυνθιακός-Κεραυνός 2-1,Πειρατής-Αστέρας  2-2 κ.ά.

 ΝΤΕΡΜΠΥ  Α.Ε.Ζ- ΠΕΙΡΑΤΗ-ΑΠΟΛΛΩΝΑ 
 
Έπαιζαν μετά τον Απρίλη. Χειμώνα δεν υπήρχε ούτε καράβι και οι βροχές έκαναν τα γήπεδα «λίμνες». Διεξάγονταν, λοιπόν, μεταξύ τους μικρά τουρνουά και με ομάδες του Ναυτικού και του Στόλου. Έρχονταν πολλές ομάδες από Αθήνα -Πειραιά και Πάτρα με  τα πλοία της  γραμμής(Πειραιάς ,δια μέσου του Ισθμού της Κορίνθου-Πάτρα-Ζάκυνθος-Κεφαλλονιά και επιστροφή).Το καλοκαίρι του 1958 ήλθαν στο νησί δυο ομάδες από τον Πειραιά. Ανταγωνισμός ΑΕΖ-Πειρατή!!!! Έτσι την ίδια ώρα  είχαμε στα γήπεδα τους ΑΕΖ-Α.Ε.Νικαίας 3-2 και Πειρατής-Δόξα Πειραιώς 3-3.
Όλη Ζάκυνθος βρέθηκε στα  δυο αυτά ματς. Το ποδόσφαιρο ήταν τότε πραγματική γιορτή.
Μια ημέρα πριν τον μεγάλο σεισμό του 1953 είχε έρθει στη Ζάκυνθο η Εθνική Ενόπλων (9 Αυγούστου), η οποία έπαιξε με την Α.Ε.Ζ. που έχασε (1-6).
Λίγο καιρό μετά τον σεισμό ξεκίνησαν οι μεγάλες μάχες  μεταξύ της Α.Ε.Ζ. και του Πειρατή καθώς και του Απόλλωνα με τον Πειρατή. Μάχες, δολοπλοκίες, επεισόδια…  Τα πρώτα χρόνια νικούσε η Α.Ε.Ζ., μετά ο Πειρατής. Ως επί το πλείστων τα μεταξύ τους ματς δεν έληγαν ποτέ!!! Έμπαινε ο κόσμος μέσα και ….διακοπή. «Δεν μας κέρδισε ΠΟΤΕ ο Απόλλωνας» διατείνονται οι του Πειρατή. Πάντα εμείς νικάμε…
                                                       
Ο ΥΜΝΟΣ
Ο Πειρατής είχε και τον δικό του ύμνο. Τον τραγουδούσαν παντού. Ήταν ονομαστός.    
                                  Του Πειρατή τα χρώματα  δαφνοστεφανωμένα,
                                  κορμιά ανδρειωμένα, γεμάτα λεβεντιά.                                                                         
                                  Παιδιά γεμάτα σφρίγος, γεμάτα περηφάνια
                                  Να πλέξουμε στεφάνια στης νίκης τη χαρά
                                  Στο γήπεδο σαν μπείτε, αντιπάλους γκρεμίστε,
                                  Να φέρετε τη νίκη, με δάφνες και κλαδιά
                                  Έχουμε δύο Μπακ, αριστοτεχνικά
                                  Το ένα είναι ο Γιακουμάκης και το άλλο ο Μπουσουλάκης
                                  Να το τέρμα μας ο άσσος, δεν του φεύγει ένα μπλουζόν,
                                  Είναι ο Κίμων ο λεβέντης, ο ψιλός μελαχρινός
                                  Θα πεθάνω, θα πεθάνω ,εις  τον Πειρατή επάνω
                                  Μαύρη κίτρινη φανέλα τα παιδιά του Πειρατή
                                  Που κερδίσανε τον Απόλλων, την ομάδα του Ραζή
                                  …………..
                               
Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1950 φεύγουν οι καταυλισμοί των αστέγων από τους σεισμούς του ΄53 (ήταν τρεις στον αριθμό: στην Παναγούλα, στα Ντουρέϊκα και στην περιοχή Ξιφίτα). Σ’ αυτόν, της περιοχής Ξιφίτα έγινε το πρώτο μεγάλο γήπεδο  στη θέση του σημερινού Δημοτικού Σταδίου με την ίδια περίπου μορφή με την τωρινή. Τα έργα ξεκίνησαν στα τέλη του 1958 και τελείωσαν στις αρχές του 1962.
 
Πρώτος πρόεδρος σταδίου ο αείμνηστος μαθηματικός – γυμνασιάρχης, Δημήτρης Γούναρης, στον οποίο παρεμπιπτόντως δεν άρεσε καθόλου το ποδόσφαιρο.
Είχε αρχίσει τότε  τακτικά η επικοινωνία του νησιού με πλοία από την Πάτρα (από την Κυλλήνη ξεκίνησε το 1960) και ο Πειρατής ήταν η πρώτη ομάδα που προσπάθησε να γίνει επίσημη με την εγγραφή της στην ΕΠΟ και συμμετοχή στην Γ΄ Κατηγορία ΕΠΣ Αχαΐας (Περιφερειακό), όπου συμμετείχαν ομάδες από Αιτωλοακαρνανία, Ηλεία, Αχαΐα, Κεφαλληνία και Ζάκυνθο.
 
Η μετονομασία του Πειρατή, σε Αχιλλέα!
 
Η κόντρα ΑΕΖ- Πειρατή κρατούσε όλη τη δεκαετία του 50.  Η αλλαγή του ονόματος από Πειρατή σε Αχιλλέα έγινε γιατί οι ποδοσφαιριστές της ΑΕΖ συνήθιζαν να παρελαύνουν στην παρέλαση της Εθνικής μας εορτής (25 Μαρτίου) φορώντας τις αθλητικές τους στολές, εν αντιθέσει με αυτούς του Πειρατή που δεν μπορούσαν να το πράξουν λόγω του ότι η τότε εξουσία του νησιού τους το απαγόρευε, λόγω της ονομασίας της ομάδας. Έτσι για να συμμετέχει στις παρελάσεις που ήταν άκρως τιμητικό, ο Πειρατής μετονομάσθηκε ΑΧΙΛΛΕΑΣ που είναι η βάση του σημερινού ΑΠΣ ΖΑΚΥΝΘΟΣ μια και διατηρεί τον ίδιο αριθμό μητρώου στην Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία (893) μέχρι σήμερα.